Một trong những mối quan tâm chung của rất nhiều học sinh, sinh viên quan tâm đó là làm thế nào để chúng ta học tốt hơn, ghi nhớ thông tin mình nạp vào và phát triển bản thân mình. Vậy bạn đã bao giờ tự hỏi điều gì đang xảy ra trong não khi chúng ta “học" không?
Trong khi nghiên cứu về cách não mình hoạt động, có một khái niệm rất hay đó là tính khả biến thần kinh (neuroplasticity), hay còn được biết tới với ngôn ngữ đơn giản hơn là tính mềm dẻo thần kinh hoặc tính dẻo của não. Neuroplasticity là khả năng thay đổi của các mạng lưới thần kinh trong não, cả về mặt cấu trúc lẫn chức năng, nhằm thích nghi với sự thay đổi của môi trường. Khi chúng ta nhỏ và đang trong độ tuổi trưởng thành thì sự dẻo dai của não rất cao, tương đương với việc mình học dễ và nhanh hơn so với những người ở độ tuổi lớn hơn.
Hiểu về tính dẻo dai này của não, chúng ta có thể áp dụng vào quá trình học tập và phát triển như thế nào? Hãy cùng mình tìm hiểu nhé.
Đầu tiên, cùng nhìn vào đơn vị nhỏ nhất cấu thành hệ thống thần kinh trong não chúng ta: tế bào thần kinh hay còn gọi là nơron (neuron) thần kinh.
Hàng ngày, hàng giờ chúng ta tiếp nhận rất nhiều các thông tin khác nhau. Thông tin đó sẽ được não chúng ta, bao gồm các neuron, xử lí. Tín hiệu từ sợi nhánh (dendrites) của một neuron truyền qua thân tế bào (soma), đi qua sợi trục (axon) và đi tới một neuron tiếp theo thông qua sự kết nối của đồi sợi trục (axon terminals) của neuron này và sợi nhánh của neuron kia.
Điểm truyền tín hiệu giữa 2 neurons được gọi là synapse. Neuron thần kinh gửi tín hiệu sử dụng điện thế hoạt động. Tín hiệu ở đây được hiểu là electrical signal. Khi tín hiệu điện truyền qua axon của 1 neuron, nó sẽ giải phóng chất dẫn truyền thần kinh (neurotransmitters) vào synapse và kích thích phần dendrite của neuron tiếp theo. Synapses giúp liên kết các neurons với nhau và sự liên kết càng mạnh thì chúng ta nhớ thông tin càng tốt.
Neurons fire: Khi tác động tới phần sợi nhánh của một neuron đủ mạnh, tín hiệu điện sẽ được truyền khắp người của bạn neuron này qua một hiện tượng mang tên action potential.
<aside> 💡 Nhờ các bạn neuron này, chúng ta có một giải thích được đơn giản hoá về cách thông tin di chuyển trong não.
</aside>
Đến đây, bạn thử lấy giấy bút ra tự giải thích về kết cấu của 1 neuron nha!
Khi chúng ta tiếp nhận thông tin hàng giờ, hàng ngày, các bạn neuron thần kinh sẽ cần hoạt động hết công suất để di chuyển và kết nối thông tin và giúp các bộ phận trong não thực hiện chức năng của mình.
Khi chúng ta học một chủ đề gì đó mới và đang dần dần hiểu ra vấn đề, nhưng chỉ cần mai không động tới là đã quên rồi, tại sao điều này xảy ra?
Khi chúng ta thành thạo hơn về một thứ gì đó, các thành phần hoá học kết cấu nên tín hiệu điện giữa các neuron hay ở các synapse có sự thay đổi. Nhưng chỉ cần 1-2 ngày không tiếp tục tập luyện, lượng thành phần hoá học ở các synapse quay trở về trạng thái ban đầu. Đó là vì sao chỉ trong vòng 1-2 ngày chúng ta có thể sẽ quên luôn về thứ đã học.